Waarmee kunnen we u helpen?
‘Helaas kunt u niet meer beter worden.’ Ieder jaar krijgt een aantal patiënten van Nij Smellinghe deze boodschap. Maar ‘niet meer beter kunnen worden’ betekent niet dat onze zorg stopt. Met palliatieve zorg bieden we patiënten een zo goed mogelijke kwaliteit van leven in de laatste levensfase. "Het woord 'uitbehandeld' bestaat bij ons niet", benadrukken José van Gelder, Marieke Hillebrand en Fokje Boxman.
Waar de meeste afdelingen binnen Nij Smellinghe zich richten op genezing, richt de afdeling Palliatieve Zorg zich op het leven wanneer een patiënt niet meer beter wordt. “Palliatieve zorg is zorg die wij geven aan mensen die een ernstige ziekte of kwetsbaarheid hebben en niet meer kunnen genezen”, vertelt José van Gelder, anesthesioloog en kaderarts Palliatieve Zorg. “Het doel van palliatieve zorg is om de kwaliteit van leven zo goed mogelijk te houden en klachten te verlichten.”
De wensen staan centraal
De wensen van de patiënt staan centraal. José: “Dit betekent dat zorgverleners, artsen en verpleegkundigen hun best doen om ervoor te zorgen dat de patiënt zich zo goed mogelijk voelt. Die zorg is niet alleen voor klachten die er al zijn, maar ook voor klachten die in de toekomst kunnen ontstaan.”
Daarnaast speelt palliatieve zorg een rol in het ondersteunen van de patiënt en zijn of haar naasten bij het nemen van beslissingen over de zorg en het levenseinde. José: “We kunnen meedenken bij het maken van keuzes voor verschillende behandelopties en ondersteunen bij het opstellen van een proactief zorgplan. In dit plan staan de wensen van de patiënt beschreven en ook hoe de situatie van nu is. We blikken vooruit op problemen die mogelijk kunnen ontstaan en wat te doen bij (acute) onverwachte situaties.”
Palliatieve zorg is niet alleen voor de laatste paar weken van het leven, maar kan ook eerder ingezet worden. “Ook als je weet dat je niet meer beter kunt worden, terwijl je nog (ziektegericht) behandeld wordt”, benadrukt José. “Palliatieve zorg kan in het ziekenhuis gegeven worden, maar ook in verpleeghuizen, hospices en thuis. Daarbij ondersteunen we naast de patiënt ook de naasten. Dit kan bijvoorbeeld door informatie aan te bieden over het ziekteproces, het geven van emotionele steun en hulp bij het omgaan met verlies en rouw.”
Aandachtsvelder palliatieve zorg
Fokje Boxman is aandachtsvelder Palliatieve Zorg en is veelal het eerste aanspreekpunt voor de patiënt, naasten, collega’s op de afdeling en het team. “Ik zorg voor het optimaliseren en professionaliseren van de zorgverlening voor de patiënten in de palliatieve of terminale fase. Ik geef waar nodig advies en signaleer ook de impact van palliatieve zorg op de hulpverleners zelf.”
Na een slechtnieuwsgesprek is de verpleegkundige veelal degene die de patiënt en de naasten opvangt en waar mogelijk vragen beantwoordt. “Als verpleegkundige kun je voor de patiënt echt het verschil maken”, weet Fokje. “Door het gesprek aan te gaan over hoe het nu echt met diegene gaat, komen er vaak zaken naar voren waar men zich zorgen over maakt. Denk aan een onzeker toekomstperspectief, angst voor pijn of benauwdheid, maar zeker ook angst voor de dood. Door hierover met de patiënt in gesprek te gaan, kun je als verpleegkundige helpen om over deze zaken na te denken. De patiënt kan het dan zelf aankaarten bij zijn of haar specialist of huisarts.”
In overleg met de patiënt en de naasten wordt het beleid bepaald. Fokje: “Wanneer iemand graag thuis wil komen te overlijden, dan proberen we dit te regelen. Wanneer er palliatieve sedatie gestart wordt op de afdeling is de verpleegkundige degene die patiënt en naasten begeleidt tot en met het overlijden. Wanneer er euthanasie plaats zal vinden, wordt de procedure door de huisarts of specialist gestart.”
“Als verpleegkundige vind ik het mijn taak om te zorgen dat palliatieve zorg betrokken zorg is waarbij het gaat om het signaleren van behoeften van patiënten en naasten en de kwaliteit van het leven en het sterven. Als aandachtsvelder Palliatieve Zorg wil ik ervoor zorgen dat deze palliatieve, betrokken zorg overal bekend is en wordt toegepast.”
Het Palliatief Advies Team
Om dit doel binnen heel Nij Smellinghe na te streven, heeft ons ziekenhuis een eigen Palliatief Advies Team (PAT). In dat team werken artsen, een verpleegkundig specialist, een physician assistant en een geestelijk verzorger aan complexe palliatieve zorgvraagstukken. “Iedereen mag vragen stellen aan het PAT, wij helpen je graag verder”, benadrukt Marieke Hillebrand, verpleegkundig specialist Palliatieve Zorg binnen het Palliatief Advies Team.
Complexe, specialistische zorgvragen kunnen er op verschillende gebieden zijn, weet Marieke. “Zo kan er een lichamelijke klacht zijn die moeilijk dragelijk te maken is. Denk bijvoorbeeld aan ernstige misselijkheid, kortademigheid of pijn. In het sociale domein kan het gaan om complexe familieverhoudingen of vragen over de zakelijke kant van het overlijden. In het psychisch domein kan er een vraag zijn over angst of cognitieve achteruitgang. Bij zingeving kunnen er uitdagingen zijn op het gebied van levensvragen, rouw vanwege het komende overlijden of het omgaan met specifieke levenseindewensen.”
Het PAT geeft voorlichting, denkt mee en adviseert bij vragen over de stervensfase, euthanasie, palliatieve sedatie (bewustzijn verlagen), bewust stoppen met eten en drinken, stoppen en/of niet starten van behandelingen en het minderen van medicatie. Marieke: “We nemen ruim de tijd voor een gesprek met patiënten en zijn of haar naasten. Patiënten die niet opgenomen zijn, kunnen we thuis een bezoek brengen. Er is vooraf contact met de huisarts en zo nodig met de verpleegkundige van de thuiszorg. Wij zorgen ook voor een terugkoppeling van informatie na het huisbezoek. Zo zijn alle zorgverleners binnen en buiten het ziekenhuis op de hoogte van de wensen van de patiënt.”
Naast patiëntenzorg werkt het PAT binnen Nij Smellinghe ook aan het bekender maken van de mogelijkheden binnen palliatieve zorg en het (bij)scholen van medisch specialisten, verpleegkundig specialisten, physician assistants en verpleegkundigen. Marieke: “Zo kunnen wij de kennis over palliatieve zorg bij de zorgverleners verder verbeteren. Hierbij spelen de verpleegkundig aandachtsvelders Palliatieve Zorg een ook grote rol. Daar zijn wij als PAT best trots op.”